آسیب‌شناسی نقض آزادی‌های فردی و گروهی در نظام کیفری ایران

چکیده

آزادی‌خواهی، قدمتی به بلندای تاریخ بشر دارد. انسان‌ها از بدو خلقت و پیدایش جهان هستی، در طلب آزادی بوده‌اند، در راستای مطالبه گری ها، تنها منفعت دیگر اشخاص و به‌مرور، جوامع و نظام‌های سیاسی محدودکننده آزادی بوده‌اند. اساساً قوانین وضع‌شده‌اند تا آزادی‌ها را محدود کنند مفهوم آزادی‌های فردی و گروهی و بررسی محدوده‌های آن، همان میزآن‌که قدمتی به‌اندازه تاریخ بشری دارد، به همان میزان، نو و جدید است، زیرا با پیدایش نظام‌های سیاسی متفاوت، به فراخور نوع دیدگاه و قالب‌بندی هر یک از نظام‌ها، معانی متفاوت به خود گرفت و به‌مرور انواع و چهارچوب آن نیز به فراخور دیدگاه سیاست گذران هر نظام تغییر یافت. فارغ از پاره‌ای دیدگاه‌های مذهبی و یا قومی و فرهنگی، برخی از انواع آزادی‌ها، به باور حقوق بشر، جزئی از آزادی‌های بنیادین و اساسی است. لیکن این باور حقوق بشری که بارها در اعلامیه‌های مختلف عنوان‌شده و توسط بسیاری از کشورها پذیرفته‌شده است، در خیلی از موارد توسط همان کشورها نقض می‌شود. یقیناً دلیل نقض فراتر از مصالح صرفاً سیاسی است زیرا مفهوم آزادی با مفاهیمی همچون: امنیت، اقتصاد، فرهنگ در توازن است. همچنین در نظام‌هایی با غلبه و دخالت مذهب و دین در تمامی امورات یک اجتماع، مفهوم آزادی فقط در غالب منهیات دین، قابل‌قبول است. در این راستا در جامعه مذهبی مانند ایران ابتدا باید دید که قلمرو مجاز نقض آزادی تا به کجاست، که دراین‌بین ضروری است که موارد محدودکننده آزادی‌ها نیز باید مدنظر قرار گیرد، سپس موارد نقض غیرمجاز آزادی‌ها در نظام کیفری ایران مورد مداقه قرارداد و مشخص کرد که موارد محدودیت آزادی در ایرآن‌که به‌وسیله حکومت اعمال می‌شوند کدام ها هستند هر تعداد مصادیق هم وجود داشته باشند، یک دلیل عمده و اساسی و بسیار کلی و مبهم جهت توجیه نقض و یا محدودکننده آزادی دارند و آن‌هم مفهوم کلی امنیت و برخلاف مصالح جامعه و اسلام بودن است. نقض آزادی‌های فردی و گروهی در مرحله تقنین و در فرایند قضایی و اجرا و همچنین در فرایند پیشگیری نیز حائز اهمیت است. در آئین‌نامه‌ها و قانون اساسی و نقض حقوق متصوره در این قوانین نیز موضوع بحث مناقشه قرار می‌گیرد.