امکان نظارت قضایی بر انتخابات و امتیازات آن نسبت به سایر الگوهای نظارتی

چکیده

لزوم نظارت بر انتخابات امری محتوم و خدشه ناپذیر است و به نوعی سازوکار، مجوز و عامل تعیین کننده و مهمی در روند و پذیرش نتیجه انتخابات است. با توجه به اصل 99 قانون اساسی و با عنایت به برداشت‌ها، تفاسیر و نحوه نظارت شورای نگهبان خصوصاً نظارت استصوابی که منجر به هزینه نمودن ارکان نظام به منظور توجیه رفتارهای سلیقه‌ای و نوعاً سیاسی می‌شود، ضرورت اصلاح و بازنگری در اینخصوص را ایجاب می‌نماید.با توجه به ایراد و آسیب‌های موجود در فرآیند انتخابات، و در راستای ارتقای نظام انتخاباتی کشور به منظور صیانت از آرای مردم، الگوی نظارتی مطلوب ضروری به نظر می‌رسد. در خصوص الگوهای نظارت بر انتخابات باید گفت با توجه به تجربه سایر کشورها نهادهای ناظر مانند قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضائیه،کمیسیون انتخاباتی، دادگاه‌های عالی متفاوت می‌باشد. در بسیاری از کشورهای دموکراتیک جهان، نظارت بر انتخابات توسط ارگان‌های قضائی صورت می‌گیرد که این امر عموماً به نهادهایی مانند دادگاه قانون اساسی و دیوان عالی کشور سپرده شده است. بر همین اساس در صورت ایجاد شرایط بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، از میان الگوهای نظارت بر انتخابات در نظام‌های سیاسی، نظارت قضایی را می‌توان بعنوان الگوی مطلوب نظارت بر انتخابات در ایران مطرح نمود. نظارت قضایی بدین معناست که نهادهایی مانند دادگاه عالی انتخابات، دیوان عالی کشور، دیوان عالی عدالت و یا دادگاه‌های ویژه با حدود وظایف، اختیارات، صلاحیتها و ترکیب اعضاء معین، انتخابات را نظارت می‌نمایند.