تحولات معاملات به قصد فرار از دین در حقوق ایران و فقه اسلامی و حقوق مصر

چکیده

با وجود تحولات بسیاری که در زمینه­ی معاملات با انگیزه فرار از دین درحقوق و قوانین مدنی(موضوع ماده 218 قانون مدنی سابق مصوبه اصلاح 1370)، هم­چنان چالش بر سر وضعیّت حقوقی معاملات به قوّت خود باقی است و نه تنها از کمیّت این نوع از معاملات کاسته نشده بلکه به ابهامات این نوع معاملات نیز افزوده شده است. علاوه بر این، در دیدگاه نظری فقها نیز آن­چنان که باید و شاید جز در موارد معدودی هم­چون؛ شرایط و احکام معاملات به آن توجه نگردیده است. نوشتار حاضر با هدف بررسی تحوّلات معاملات به قصد فرار از دین در حقوق ایران و فقه اسلامی و حقوق مصر که به صورت توصیفی و تحلیلی از روش اسنادی کتابخانه­ای بهره جسته است، به تفسیر و تحلیل تحوّلات معاملات در ایران و تطبیق آن با حقوق مصر و ضمانت اجرای این نوع معاملات پرداخته است؛ نتایج حاصل از دستآورد پژوهش، گویای آن است؛ در حقوق ایران با وجود اصلاحیّه مکرر ماده 218 قانون مدنی سابق مصوب 1370، آن­چه به عنوان سازوکار، در جهت رفع چالش­های فعلی معاملات با انگیزه فرار از دین مطرح شده است، تاکنون موثر نبوده و لذا استفاده از قوانین جدید مدنی مصر و تلفیق آن با حقوق معاملات ایران می­تواند تحوّلات سودمندی را در وضعیت حقوقی معاملات ایجاد کند؛ هم­چنین با تطبیق موضوع فوق نتایج گویای آن است، قانون مدنی مصر از قوانین مدنی پیشرفته و مترقّی نسبت به قوانین مدنی ایران تلقی می­شود از طرفی با وضع ماده 21 قانون نحوه اجرای محکومیت­های مالی مصوب 1394 با ضمانت اجرای نو و متفاوت(غیرقابل استناد) مواجه می‌شویم که دارای مبانی مشخص و تاریخی غربی بوده و لذا توجه به آن می‌تواند در تحقق اهداف و راهبردهای پژوهش موثر واقع گردد.