تاثیر توسعه مهندسی بنادر سواحل مکران بر امنیت منطقه و دریای عمان از منظر بعضی نظریه‌های روابط بین‌الملل
کلمات کلیدی:
امنیت پایدار, سواحل مکران, ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی, توسعه, بنادر, ژئوپلتیک, مکاتب روابط بین المللچکیده
مقاله حاضر به بررسی نقش توسعه بنادر در منطقه جنوب شرق ایران، به ویژه سواحل مکران، در ارتقای امنیت پایدار و بهبود روابط با کشورهای همسایه می‌پردازد. این منطقه با دارا بودن سواحل طولانی و موقعیت استراتژیک،ژئوپلتیکی، تنها بندر اقیانوسی ایران را در خود جای داده است. توسعه مهندسی در بنادر شمال و جنوب، به ویژه در سواحل مکران، سال‌هاست که در حال انجام است. پرسش اصلی مقاله این است که آیا توسعه و افزایش بنادر در طول خط ساحلی می‌تواند به ارتقای امنیت پایدار و بهبود روابط با کشورهای همسایه کمک کند. هدف این پژوهش، تبیین ظرفیت‌های ژئوپلتیکی سواحل جنوب شرق ایران با تمرکز بر توسعه بنادر و بررسی چالش‌های پیش‌روی این توسعه است. در این راستا، علل چالش‌ها مورد تحلیل قرار گرفته و راهکارهایی برای غلبه بر این چالش‌ها و دستیابی به توسعه پایدار ارائه می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که توسعه بنادر باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، توازن در مشارکت کشورهای منطقه نیز رعایت شود. این امر از طریق به‌کارگیری نظریه‌های مختلف در روابط بین‌الملل، از جمله نوواقع‌گرایی (نئورئالیسم)، نو لیبرالیسم (نئولیبرالیسم)، مکتب کپنهاگ، سازه‌انگاری (کانستراکتیویسم)، رژیم‌های بین‌المللی و مکتب انتقادی تحلیل شده است.. از منظر نوواقع‌گرایی، توسعه بنادر می‌تواند به عنوان ابزاری برای افزایش قدرت ملی و ایجاد موازنه قوا در منطقه عمل کند. با این حال، این توسعه باید به گونه‌ای باشد که از ایجاد هژمونی توسط کشورهای قدرتمند منطقه جلوگیری شود. نو لیبرالیسم بر نقش رژیم‌های بین‌المللی و همکاری‌های منطقه‌ای در توسعه بنادر تأکید دارد. این مکتب معتقد است که توسعه بنادر می‌تواند از طریق ایجاد نهادها و توافق‌های بین‌المللی، به کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی کمک کند. رژیم‌های بین‌المللی مرتبط با حمل‌و نقل دریایی، امنیت دریایی و تجارت می‌توانند چارچوبی برای همکاری‌های منطقه‌ای فراهم کنند و به جذب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در پروژه‌های توسعه بنادر کمک نمایند. مکتب کپنهاگ بر اهمیت امنیت‌سازی و نقش گفتمان در تعریف تهدیدات امنیتی تأکید می‌کند. توسعه بنادر می‌تواند به عنوان بخشی از استراتژی امنیت‌سازی، به افزایش امنیت پایدار در منطقه کمک کند. سازه‌انگاری نیز بر نقش هنجارها و هویت‌ها در شکل‌دهی به روابط بین‌الملل تأکید دارد. توسعه بنادر می‌تواند به ایجاد هنجارهای مشترک و تقویت هویت منطقه‌ای کمک کند، که به نوبه خود به بهبود روابط با کشورهای همسایه منجر می‌شود. مکتب انتقادی با نگاهی تحلیلی‌تر و انتقادی‌تر، به بررسی نابرابری‌های ساختاری و قدرت‌های پنهان در روابط بین‌الملل می‌پردازد. این مکتب توسعه بنادر را نه تنها به عنوان یک پروژه اقتصادی یا امنیتی، بلکه به عنوان فرآیندی می‌بیند که می‌تواند نابرابری‌های موجود در نظام بین‌الملل را بازتولید یا تشدید کند. از این منظر، توسعه بنادر در جنوب شرق ایران باید با توجه به عدالت اجتماعی، توزیع عادلانه منافع و پرهیز از استثمار اقتصادی و سیاسی کشورهای ضعیف‌تر در منطقه انجام شود. مکتب انتقادی همچنین بر نقش جنبش‌های اجتماعی و مشارکت مردمی در فرآیند توسعه تأکید دارد و معتقد است که توسعه بنادر باید به گونه‌ای باشد که منافع جوامع محلی و محیط زیست نیز در نظر گرفته شود. در نهایت، مقاله پیشنهاد می‌کند که توسعه بنادر در جنوب شرق ایران باید با در نظر گرفتن توازن قدرت، همکاری‌های منطقه‌ای، پرهیز از هژمونی کشورهای قدرتمند و توجه به عدالت اجتماعی و محیط زیست، به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که به امنیت پایدار و توسعه روابط با کشورهای همسایه بینجامد. این امر مستلزم توجه به چالش‌های موجود و ارائه راهکارهای عملی برای غلبه بر آنهاست. همچنین، تعامل با رژیم‌های بین‌المللی و در نظر گرفتن دیدگاه‌های مکتب انتقادی می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر برای تسهیل همکاری‌های منطقه‌ای، جلب حمایت‌های بین‌المللی و دستیابی به توسعه پایدار و عادلانه بنادر مورد استفاده قرار گیرد.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 می باشد.
