پویایی روانشناختی در اختلال های خلقی

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه خودتنظیمی درمان (TSRQ) در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود.

روش و مواد: این پژوهش، توسعه‌ای و از نظر روش گردآوری داده‌ها در زمره مطالعات توصیفی و اعتباریابی آزمون قرار داشت. جامعه آماری پژوهش را بیماران مبتلا به دیابت نوع دو شهر مشهد در پائیز 1402 تشکیل می‌دادند. دو گروه نمونه 201 نفری و 283 نفری از این بیماران به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه­ های خودتنظیمی درمان (TSRQ)، شایستگی ادراک شده (PCS)، سرزندگی ذهنی (SVS)، رضایت از زندگی (SWLS) و فشار روانی (K6) را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده با تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس چندمتغیره و با استفاده از نرم‌افزار های SPSS.₂₇ و Amos.₂₄ انجام شد.

یافته ­ها: نتایج نشان داد که پرسشنامه خودتنظیمی درمان (TSRQ) از ساختاری دو عاملی برخوردار است. واریانس تبیین شده برای بعد رعایت رژیم دارویی و کنترل قندخون برابر با 58/81 درصد و در بعد برنامه غذایی و فعالیت بدنی برابر با 40/85 درصد بود. تحلیل عاملی تاییدی نیز این ساختار را تأیید کرد. همسانی درونی مقیاس با آلفای کرونباخ و دو نیمه کردن به تأیید رسید. روایی پیش بین در ارتباط با شایستگی ادراک شده، سرزندگی، رضایت از زندگی و فشار روانی در سطح مطلوبی قرار داشت (01/0>P). بین قندخون ناشتا (FBS) با هیچ یک از ابعاد خودتنظیمی درمان دیابت رابطه معناداری وجود نداشت (05/0<P). تحلیل واریانس چندمتغیره نیز تفاوت‌هایی را بر حسب سال‌های ابتلا به دیابت، جنسیت، سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات و وضعیت اشتغال تفاوت‌های معناداری در خودتنظیمی دیابت نشان داد (01/0>P).

نتیجه­ گیری: به نظر می‌رسد، پرسشنامه خودتنظیمی درمان (TSRQ) در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو از ویژگی‌های روان‌سنجی مناسبی برخوردار بوده و می­تواند در ارزیابی توانایی خودمدیریتی و خودتنظیمی این بیماران و کمک به بهبود آنان سودمند واقع شود.

زمینه و هدف: با توجه به گسترش اینترنت و شبکه­ های اجتماعی، افراد زیادی به ویژه نوجوانان و جوانان زمان زیادی را صرف استفاده از این فناوری­ها می­کنند. در چنین شرایطی، اخیراً قلدری سایبری به عنوان یک نگرانی جدی در حوزه سلامت روانی-اجتماعی ظهور پیدا کرده است. مطالعه حاضر با هدف پیش­بینی قلدری سایبری دانشجویان بر اساس مؤلفه ­های سوادِ رسانه­ای و خودافشایی آنلاین انجام شد.

مواد و روش‌: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری را دانشجویان دانشگاه بیرجند در سال تحصیلی 1401-1400 (12000 نفر) تشکیل دادند. از این تعداد، 398 نفر به روش نمونه­ گیری در دسترس در مطالعه شرکت کردند. جمع­آوری داده­ ها از طریق مقیاس­ه ای قلدری و قربانی ­سایبری (لام و لی، ۲۰۱۱)، خودافشایی آنلاین (والکنبرگ و پیتر، ۲۰۰۷) و پرسشنامۀ سواد رسانه‌ای (فلسفی، 2015) صورت گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ­ها با روش­های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون به شیوه همزمان از نرم ­افزار SPSS نسخه 26 استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که همبستگی منفی و معناداری بین درک محتوای پیام­های رسانه­ای و گزینش آگاهانه با قلدری سایبری وجود داشت (P<0.01). ارتباط میان خودافشایی عمیق و قربانی شدن سایبری نیز مثبت و معنادار بود (P<0.05). نتایج تحلیل رگرسیون نشان ­داد که خودافشایی آنلاین و مؤلفه ­های سواد رسانه­ای (به جز تحلیل پیام­های رسانه)، پیش ­بینی کنندۀ معنادار قلدری سایبری بودند (P<0.01) .

نتیجه‌گیری: بنابراین، آموزش مهارت­های سوادِ رسانه­ ای و مدیریت خودافشایی در فضای مجازی توسط متخصصین روان­شناسی و علوم ارتباطات، نقش مهمی در پیشگیری از قلدری سایبری ایفا می­کند.

هدف: هدف از این پژوهش مقایسه اثربخشی ایماگوتراپی و زوج‌درمانی شناختی-رفتاری بر رضایت جنسی و خودپنداره جنسی در زوج‌های شاغل بود.

روش‌شناسی: این پژوهش به‌صورت آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه کنترل و پیگیری انجام شد. جامعه آماری شامل تمامی زوج‌های شاغل فرهنگی در تویسرکان واقع در استان همدان در سال‌های 2021-2022 بود. تعداد 40 نفر از این جامعه به‌صورت تصادفی انتخاب و به چهار گروه (دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل) تقسیم شدند. گروه‌های آزمایش هرکدام به مدت 10 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش ایماگوتراپی و زوج‌درمانی شناختی-رفتاری قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه رضایت جنسی لارسون (1998) و پرسشنامه خودپنداره بک (1978) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر چندمتغیره تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که هر دو روش ایماگوتراپی و زوج‌درمانی شناختی-رفتاری تأثیر معنی‌داری بر رضایت جنسی و خودپنداره جنسی زوج‌های شاغل داشتند (05/0>p). با این حال، ایماگوتراپی نسبت به زوج‌درمانی شناختی-رفتاری در بهبود رضایت جنسی مؤثرتر بود، در حالی که زوج‌درمانی شناختی-رفتاری در بهبود خودپنداره جنسی نتایج بهتری داشت.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که هر دو رویکرد ایماگوتراپی و زوج‌درمانی شناختی-رفتاری می‌توانند به‌عنوان مداخلات مؤثر برای بهبود رضایت جنسی و خودپنداره جنسی در زوج‌های شاغل مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، انتخاب رویکرد درمانی باید با توجه به نیازهای خاص هر زوج انجام شود.

زمینه و هدف: زنان مبتلا به ناسازگاری زناشویی با مشکل‌هایی در زمینه سلامت روانشناختی و ناگویی خلقی مواجه هستند. بنابراین، هدف این مطالعه تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی شفقت‌محور بر سلامت روانشناختی و ناگویی خلقی در زنان مبتلا به ناسازگاری زناشویی بود.

روش و مواد: مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش زنان مبتلا به ناسازگاری زناشویی مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز در فصل بهار سال 1403 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 20 نفری جایگزین شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای (هفته‌‍ای یک جلسه) تحت آموزش ذهن‌آگاهی شفقت‌محور قرار گرفت و در این مدت گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس سلامت روانشناختی (نجاریان و داودی، 1380)، مقیاس ناگویی خلقی (بگبی و همکاران، 1994) و مقیاس سازگاری زناشویی (اسپانیر، 1976) بودند و داده‌های آن با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین گروه‌های آزمایش و کنترل در هر دو متغیر سلامت روانشناختی و ناگویی خلقی تفاوت معنی‌داری وجود داشت. به عبارت دیگر، آموزش ذهن‌آگاهی شفقت‌محور باعث افزایش سلامت روانشناختی و کاهش ناگویی خلقی در زنان مبتلا به ناسازگاری زناشویی شد (001/0P<).

 نتیجه‌گیری: طبق نتایج این مطالعه یعنی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی شفقت‌محور باعث افزایش سلامت روانشناختی و کاهش ناگویی خلقی در زنان مبتلا به ناسازگاری زناشویی، درمانگران و متخصصان سلامت می‌توانند از روش آموزش ذهن‌آگاهی شفقت‌محور در کنار سایر روش‌های آموزشی موثر جهت بهبود سلامت روانشناختی و ناگویی خلقی استفاده کنند.

زمینه و هدف: مادران کودکان مبتلا به اختلال یادگیری با چالش‌های فراوانی به‌ویژه در زمینه‌های تاب‌آوری و مدیریت خشم مواجه هستند و با توجه به بافت فرهنگی و مذهبی کشور ایران به نظر می‌رسد که آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی با تاکید بر آموزه‌های دینی در این زمینه اثربخش باشد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی با تاکید بر آموزه‌های دینی بر تاب‌آوری و مدیریت خشم در مادران کودکان مبتلا به اختلال یادگیری انجام شد.

روش و مواد: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری مطالعه مادران کودکان مبتلا به اختلال یادگیری منطقه 16 تهران در سال 1402 بودند. نمونه پژوهش 30 نفر بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه مساوی گمارده شدند. گروه آزمایش 10 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی با تاکید بر آموزه‌های دینی قرار گرفت و در این مدت گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تاب‌آوری کانور و دیویدسون (2003) و سیاهه مدیریت خشم اسپیلبرگر (1999) بود و داده‌های آن با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS نسخه 25 تحلیل شدند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی با تاکید بر آموزه‌های دینی باعث افزایش تاب‌آوری و مدیریت خشم در مادران کودکان مبتلا به اختلال یادگیری شد (05/0P<).

نتیجه‌گیری: طبق نتایج این مطالعه، برای بهبود تاب‌آوری و مدیریت خشم می‌توان از روش آموزش مهارت‌های مثبت‌اندیشی با تاکید بر آموزه‌های دینی در کنار سایر روش‌های آموزشی استفاده کرد.

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی طرحواره‌درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت زندگی زوجین متعارض بود.

روش‌شناسی: این پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل انجام شد. نمونه پژوهش شامل 24 زوج متعارض بود که به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند: گروه طرحواره‌درمانی (8 زوج)، گروه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (8 زوج)، و گروه کنترل (8 زوج). هر دو گروه آزمایشی به مدت هفت جلسه 120 دقیقه‌ای تحت مداخله قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه‌های انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت زندگی بودند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که هر دو گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل، بهبود معناداری در انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت زندگی داشتند. همچنین، نتایج پیگیری نشان داد که این بهبودها در هر دو گروه طرحواره‌درمانی و ACT تا دو ماه پس از پایان مداخلات پایدار بوده‌اند. با این حال، تفاوت معناداری بین اثربخشی این دو رویکرد مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش، هر دو رویکرد طرحواره‌درمانی و ACT می‌توانند به طور مؤثری باعث افزایش انعطاف‌پذیری شناختی و بهبود کیفیت زندگی در زوجین متعارض شوند. این نتایج نشان‌دهنده اثربخشی این دو روش در کاهش تعارضات زناشویی و بهبود سلامت روانی زوجین است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی آموزش مداخله‌ای تفکر ریاضی و تمرین تعادلی دوگانه بر کارکردهای اجرایی دانش آموزان دارای ناتوانی یادگیری ریاضی انجام شد.

روش‌شناسی: جامعه آماری متشکل از تمامی دانش آموزان با تشخیص اختلال یادگیری ریاضی در سال تحصیلی 1402-1401 بود. با روش نمونه گیری هدفمند، 45 دانش آموز انتخاب و در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل به طور تصادفی جایگذاری شدند. ابزار بکار رفته در این پژوهش آزمون استاندارد ریاضی کی¬مت (1976)، آزمون بینه سیمون (2003) و آزمون کارت‌های ویسکانسین (2006) بود. در مرحله پیش آزمون تمام اعضای نمونه این آزمون‌ها را انجام دادند و در ادامه اعضای گروه‌های آزمایش مداخله موردنظر را دریافت کردند و اعضای گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نداشتند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان دهنده اثربخشی معنادار مداخلات انجام شده بر بهبود کارکردهای اجرایی در اعضای گروه‌های آزمایش بود. همچنین آزمون‌های تعقیبی نیز نشان داد که تکالیف تعادلی دوگانه در حافظه فعال و انعطاف پذیری اثربخشی بیشتری داشته‌اند.

نتیجه‌گیری: این یافته‌ها مؤید این واقعیت هستند که ارائه آموزش‌های مبتنی بر تفکر و تمرکز بر تمرینات تعادلی دوگانه در رفع مشکلات آموزشی دانش آموزان با اختلال یادگیری ریاضی به عنوان یک روش مداخله‌ای سودمند محسوب می‌شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین الگوی رابطه اختلال خواب و اختلال شخصیت مرزی با اختلال استرس پس از سانحه در پرستاران شهر کرمانشاه انجام شده است.

روش‌شناسی: روش پژوهش از لحاظ هدف كاربردي و از نظر اجرا  پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه پرستاران حاضر و اعزامی به محل وقوع حادثه رخ داده در شهر كرمانشاه مي باشد. روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری تصادفي در دسترس بود و تعداد اعضای نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 150 نفر به دست آمد و بر اساس ملاك هاي ورود و خروج به پرسشنامه هاي مقیاس اختلال استرس پس از سانحه می سی سی پی، پرسشنامه كيفيت خواب پترزبورگ و مقیاس شخصیت مرزي جكسون و كلاریج (1991) پاسخ دادند.

یافته ها: نتایج نشان داد اختلال پس از سانحه چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم با اختلال افکار شخصیت مرزی  و اختلال خواب رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین در برازش مدل طراحی شده مشخص شد چون مقدار شاخص GFI و AGFI به دست آمده نزدیک به یک می باشد و به علاوه مقدار ریشه میانگین مربعات خطای براورد یا RMSEA کمتر از 08/0 و در دامنه قابل قبول است، می توان گفت که متغیرهای مدل به خوبی توسط داده ها براز شده است.

نتیجه گیری: با توجه به نتايج پژوهش حاضر و اهميت سلامت پرستاران بر سلامت جامعه، ارزيابي و شناخت و درمان كيفيت خواب و اختلال شخصیت مرزی و ارتباط آن با اختلال استرس پس از سانحه مي تواند رهنمودهاي ارزشمندي را در زمينه بهبود اختلال استرس پس از سانحه در پرستاران  به همراه داشته باشد.